Velayet hakkı nedir?
Velayet anne ve babanın çocuğu koruma, bakımı karşılama, eğitimini sağlama, yetiştirme gibi konularda anne ve bananın söz hakkıdır. Çocuğun velayeti ergin oluncaya kadar devam eder. Evli çiftler yönünden velayet hakkı anne ve baba tarafından müştereken kullanılır.
Boşanma davasında mahkeme velayeti verirken nelere dikkat edilir?
Medeni Kanun, eşlerin ortak hayata son vermesi veya ayrılık halinin meydana gelmesi durumunda hakimin, velayet hakkını eşlerden birisine verebileceğini düzenlemiştir. Boşanma davasında, eşlerden birisi müşterek çocuğun velayeti ile ilgili bir karar verilmesini ister. Hakim çocuğun velayetini taraflardan birisine verirken, çocuğun üstün menfaatini gözetir. Hakim tarafından; çocuğun yaşı, eğitim hayatı, sağlıklı gelişimi ve topluma faydalı bir birey olması gibi koşullar gözetilerek inceleme yapıldıktan sonra çocuğun velayetinin kime verileceğine karar verilir.
Çocuğun yaşı velayetin verilmesinde etkili midir?
Müşterek çocuğun yaşı velayete etki eden sebeplerden birisidir. Bu konuda emsal verilmiş birçok karar bulunmaktadır. Özellikle küçük yaştaki çocuklar için çocuğun anne bakım ve şefkatine daha çok ihtiyacı olduğu gözetilerek velayetin anneye verilmesi daha kuvvetli bir ihtimaldir. Çocuğun anne yanında kalmasının çocuğun gelişimi için sakıncalı olacağı yönünde hakimde bir kanaat uyanırsa bu durumda çocuğun velayeti yaşı küçük olsa dahi babaya verilebilecektir.
Müşterek çocuk belirli bir yaşı geçmişse, bu durumda kendisini istediği şekilde ifade edebileceği düşünülerek, müşterek çocuk dinlenilerek, velayet hakkı verilir.
Boşanma halinde ortak velayete karar verilebilir mi?
Eşler evlilik birliği içerisinde velayet hakkını birlikte kullanırlar. Velayet hakkı, eşlerden birisinin vefatı halinde diğer eşe, boşanma halinde de mahkeme hakiminin vereceği karara göre belirlenir. Medeni Kanun velayet hakkının eşlerden birisine verileceğini düzenlemektedir. Bu doğrultuda ortak velayet kanunda düzenlenmiş değildir. Uluslararası imzalanan sözleşmelere Yargıtay’ın da verdiği isabetli bakış açısı ile her ne kadar Medeni Kanun’da yer almasa bile ortak velayete karar verilebileceğini vurgulamıştır. Ortak velayete karar verilirken hakim tarafından çocuğun üstün menfaati gözetilecektir. Ortak velayet pratikte anlaşmalı boşanmalarda daha sık rastlanan bir durumdur. Çünkü çekişmeli boşanmalarda eşler aralarındaki çekişmenin çocuk üzerinden sürdürülmesine sebep olabilmektedirler. Ortak velayet hakkında eşlerin rızası esastır.
Velayetin değiştirilmesi mümkün müdür?
Medeni Kanun, velayet hakkının değişen şartlara göre değiştirilebileceğini düzenlemiştir. Sonradan ortaya çıkan sebepler, velayet kendisine bırakılan eşin durumunun değişmesi gibi bir kısım şartların mevcut olması halinde velayet mahkeme kararı ile değiştirilebilir. Pratikte en sık karşılaşılan örnekler; velayet kendisine bırakılan eşin yeniden evlenmesi, eşin başka bir yere gitmesi, sağlık sorunları gibi durumlardır.
Velayet hakkına sahip eşin yurtdışına yerleşmesi
Velayet hakkı sahibi eş, yasal düzenleme ve emsal kararlar da göz önüne alındığında yurtdışına gideceği zaman boşandığı eşin rızasını almak zorunda değildir. Ancak Medeni Kanun velayet hakkı sahibi eşin başka bir yere gitmesi halinde, çocuğun menfaatini tekrar değerlendirebilir. Bunun için velayet hakkına sahip olmayan eşin velayetin değiştirilmesi için dava açması gerekmektedir.