Nafaka Nedir?
Nafaka, bir kişinin geçindirmekle, bakıp gözetmekle yükümlü olduğu kişilere mahkeme kararı ile ödediği aylıktır. Boşanma ve sonuçlarına bağlı olarak mahkemece, Türk Medeni Kanunu’nda yer alan hükümlere uygun koşullar gözetilerek nafaka kararı tesis edilebilir.
Kaç Çeşit Nafaka Vardır?
Kanunda dört çeşit nafaka bulunmaktadır. Bunlar tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakasıdır.
Tedbir Nafakası
Boşanma veya ayrılık davası açıldığında, hakim eşlerin geçinmeleri ile çocukların eğitim, bakım ve korunması için gereken önlemleri almalıdır. Dava süresince, hakim tarafından tedbir nafakasına karar verilebilir. Bu nafaka, birisi eş diğeri çocuk ya da çocuklar için olmak üzere boşanma davası devam ettiği sürece ödenir. Hakim, boşanmadaki kusur durumuna bakmaksızın tarafların ekonomik durumlarına göre nafakaya karar verir. Tedbir nafakası, davanın açıldığı tarihten itibaren geçerli olur ve boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte sona erer.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafa, daha fazla kusuru olmamak şartıyla, diğer tarafın ekonomik gücü oranında verilen nafaka türüdür. Bu nafaka için iki şart gereklidir: talep edenin yoksulluğa düşecek olması ve boşanmadaki kusurunun diğer eşe oranla daha az olması. Yoksulluk nafakası, boşanma kararının kesinleşmesi ile birlikte işlemeye başlar ve kararın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde talep edilmelidir.
İştirak Nafakası
İştirak nafakası, müşterek çocukların eğitim, bakım, barınma ve diğer ihtiyaçları için verilecek nafaka türüdür. Velayet kendisine bırakılmayan eş, müşterek çocuğun bakım giderlerine ekonomik gücü oranında katılmak zorundadır. İştirak nafakası, velayet hakkındaki kararın kesinleşmesi ile başlar ve çocuk reşit oluncaya kadar devam eder. Velayet el değiştirdiğinde, talep üzerine nafaka ödeme yükümlülüğü ortadan kalkar.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, akrabalar arasında yardımlaşma düşüncesinden yola çıkılarak düzenlenmiştir. Üstsoy, altsoy ve kardeşler nafaka yükümlüleridir. Nafaka talep edebilecek olanlar ise üstsoy, altsoy ve kamuya yararlı kurumlardır. Nafaka istemeye hakkı olan kişi resmi veya kamuya yararlı bir kurumda bakım görmekte ise o kurum nafaka talep edebilir. Üstsoy ve altsoy açısından nafaka yükümlüsünün mali gücünün olması gerekmekte iken, kardeş açısından refah içinde olması gerekmektedir. Nafaka davasında mirasçılık sırasına göre hareket edilir.
Nafaka Miktarı Nasıl Belirlenir?
Hakim, nafakayı belirlerken çeşitli kriterleri göz önüne alır. Kanun, hakime nafakanın belirlenmesi konusunda takdir yetkisi tanımıştır. En önemli kriter, tarafların ekonomik ve sosyal durumlarıdır. Hakim, nafakayı belirlerken iş durumu, geliri, çalıştığı pozisyon, ailenin daha önceki yaşam tarzı gibi kriterleri dikkate alır. Yoksulluk nafakasında ise ilave olarak kusur durumu önemlidir. Kusuru daha fazla olan eş nafaka isteyemez.
Nafaka Nasıl İstenir?
Nafakayı boşanma davası sırasında isteyebilirsiniz. Dava sırasında istemediyseniz yoksulluk nafakasını boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren en geç bir yıl içinde istemeniz gerekmektedir. Nafaka davası açmak için boşanma davası açmak şart değildir. Eşiniz evle ilgili yükümlülüklerini yerine getirmiyorsa, evlilik birliği içerisinde de nafaka için dava açılabilir.
Nafaka Ödenmiyorsa Ne Yapılır?
Nafakanın ödenmemesi halinde, nafaka alacaklısı olarak icra takibi yapma hakkınız vardır. Tek bir icra takibi ile önceki ödenmeyen nafakalarla birlikte aylık işleyecek nafakaları da talep edebilirsiniz.
Nafaka Ödemeyen Eş Şikayet Edilebilir mi?
Nafaka ödeme yükümlülüğü İcra İflas Kanunu’nda yer almış olup, ödenmemesi halinde hapis cezası öngörülmüştür. Mevcut bir icra takibi bulunmalı ve icra takibine rağmen işleyen nafakalar ödenmemelidir. Bu şartlar mevcutsa İcra Ceza Mahkemesi’ne şikayette bulunabilirsiniz.
Nafaka Çok Düşükse Ne Yapılabilir?
Nafakaya ilişkin olarak talebiniz halinde mahkemeler, nafaka tutarının her yıl belirli bir oranda artırılmasına karar verebilir veya sabit bir nafaka belirleyebilir. Aldığınız nafaka ekonomik koşullara göre az kalıyorsa, nafakanın artırılması için dava açma hakkınız vardır.
Nafaka Çok Yüksekse Ne Yapılabilir?
Nafakanın artırılması gibi düşürülmesi de mümkündür. Bunun için nafakanın uyarlanması davası açılmalıdır. Hakim, davanın açıldığı zamandaki tarafların ekonomik ve sosyal durumlarına göre nafakanın uyarlanmasına karar verebilir.
Nafaka Borcu Ne Zaman Sona Erer?
Nafaka, her ay ödenmesine karar verilen bir ödeme olduğundan kendiliğinden sona ermez. İştirak nafakası, çocukların reşit olmaları ile birlikte sona erer. Eş yönünden ise, eşin yeni bir evlilik yapması halinde sona erer. Eşin ekonomik şartlarının iyileşmesi halinde ise talep üzerine hakim tarafından nafaka kaldırılabilir.
Sonuç
Nafaka, Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde düzenlenmiş olup, boşanma ve diğer durumlarda ekonomik destek sağlamak amacıyla hükmedilir. Nafaka türleri, şartları ve miktarları hakimin takdirine bağlı olarak belirlenir ve tarafların ekonomik koşulları dikkate alınarak uyarlanabilir.